ബിഹാർ നിയമസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പിന് ഇനി ആറ് മാസത്തില്‍ താഴെ മാത്രം അവശേഷിക്കെ, മുഖ്യമന്ത്രി നിതീഷ് കുമാറിൻ്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഭരണസഖ്യമായ എൻഡിഎ കടുത്ത രാഷ്ട്രീയ പ്രതിസന്ധിയിലൂടെയാണ് കടന്നുപോകുന്നത്.
നിതീഷ് കുമാറിൻ്റെ ആരോഗ്യസ്ഥിതിയെക്കുറിച്ചുള്ള ആശങ്കകളും, രാഷ്ട്രീയ ജനതാദള്‍ (ആർജെഡി) നടത്തുന്ന മുസ്ലിം-യാദവ വോട്ട് ബാങ്കിൻ്റെ ഏകീകരണവും എൻഡിഎയുടെ സാമൂഹിക അടിത്തറയെ തന്നെ ഇളക്കിമറിക്കുന്നു.
സമീപകാലത്ത് വിവാദമായ വഖഫ് നിയമ ഭേദഗതിയെ ജനതാദള്‍ (യുണൈറ്റഡ്) പിന്തുണച്ചതോടെ, പാർട്ടിക്കുള്ളില്‍ നിന്ന് തന്നെ ശക്തമായ എതിർപ്പുകള്‍ ഉയർന്നു. അഞ്ച് മുസ്ലിം നേതാക്കള്‍ രാജിവെച്ചത് നിതീഷ് കുമാറിന് വലിയ തിരിച്ചടിയായി. മുഹമ്മദ് ഖാസിം അൻസാരി, മുഹമ്മദ് ഷാനവാസ് മാലിക്, നദീം അക്തർ, മുഹമ്മദ് തബ്‌റൈസ് സിദ്ദിഖി, മുഹമ്മദ് ദില്‍ഷാൻ റായീൻ എന്നിവരാണ് പാർട്ടി വിട്ടത്. നിയമം ഭരണഘടനാ വിരുദ്ധമാണെന്ന് ജെഡിയു എംഎല്‍സി ഗുലാം ഗൗസ് വിമർശിച്ചു.
തെരഞ്ഞെടുപ്പ് ചിത്രം പ്രവചനാതീതം
ഈ വർഷാവസാനം നടക്കുന്ന ബിഹാർ നിയമസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രവചനാതീതമാണ്. ഭാരതീയ ജനതാ പാർട്ടി (ബിജെപി), ആർജെഡി, ഇന്ത്യൻ നാഷണല്‍ കോണ്‍ഗ്രസ്, ജെഡിയു തുടങ്ങിയ പാർട്ടികള്‍ക്ക് നിലവില്‍ അനായാസ വിജയം പ്രതീക്ഷിക്കാനാവില്ല. ബിഹാർ രാഷ്ട്രീയത്തില്‍ വലിയ മാറ്റങ്ങള്‍ സംഭവിക്കാനുള്ള സാധ്യതയുണ്ട്. കഴിഞ്ഞ രണ്ട് പതിറ്റാണ്ടുകളായി ജെഡിയുവിൻ്റെ രണ്ടാം സ്ഥാനത്ത് തുടർന്ന ബിജെപി, ഇത്തവണ മുന്നിലേക്ക് വരാൻ ശ്രമിക്കുന്നു. ആർജെഡി അധികാരത്തില്‍ തിരിച്ചെത്താൻ ശ്രമിക്കുന്നു. എൻഡിഎയും ആർജെഡി, കോണ്‍ഗ്രസ്, ഇടതു പാർട്ടികള്‍ എന്നിവരടങ്ങുന്ന മഹാസഖ്യവുമാണ് പ്രധാന എതിരാളികള്‍.
ജാതി രാഷ്ട്രീയത്തിൻ്റെ സ്വാധീനം
ബിഹാറിലെ ജാതി രാഷ്ട്രീയം നിർണായകമാണ്. സംസ്ഥാനത്തെ ജനസംഖ്യയില്‍ 63.13 ശതമാനം പിന്നാക്ക വിഭാഗങ്ങളാണ്, 15.52 ശതമാനം മാത്രമാണ് ഉയർന്ന ജാതിക്കാർ. മറ്റ് പിന്നാക്ക വിഭാഗങ്ങള്‍ 27.12 ശതമാനവും അതിപിന്നാക്ക വിഭാഗങ്ങള്‍ 36 ശതമാനവുമാണ്. ദളിതർ 19.65 ശതമാനവും യാദവന്മാർ 14.26 ശതമാനവുമാണ്. നിതീഷ് കുമാറിൻ്റെ കുർമി ജാതി 2.87 ശതമാനമാണ്. 2020-ലെ നിയമസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പില്‍ ഉയർന്ന ജാതിക്കാർക്ക് പല പാർട്ടികളും കൂടുതല്‍ സീറ്റുകള്‍ നല്‍കി. ബിജെപി 47.3 ശതമാനവും കോണ്‍ഗ്രസ് 40 ശതമാനവും സീറ്റുകള്‍ ഉയർന്ന ജാതിക്കാർക്ക് നല്‍കി.
മുൻ തെരഞ്ഞെടുപ്പ് ഫലം ഒരു പാഠം
2020-ലെ നിയമസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പില്‍ 243 അംഗ നിയമസഭയില്‍ മഹാസഖ്യത്തിന് കേവല ഭൂരിപക്ഷം നേടാനായില്ല. 12 സീറ്റുകളുടെ കുറവാണ് മഹാസഖ്യത്തിന് ഭരണം നഷ്ടപ്പെടുത്തിയത്. ആർജെഡിയാണ് ഏറ്റവും വലിയ ഒറ്റക്കക്ഷി.
2025-ലെ സാധ്യതകളും വെല്ലുവിളികളും
2025-ലെ തെരഞ്ഞെടുപ്പില്‍ നിതീഷ് കുമാറിനെ മുഖ്യമന്ത്രി സ്ഥാനാർത്ഥിയായി ജെഡിയു പ്രഖ്യാപിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നാല്‍, നിതീഷ് കുമാറിൻ്റെ ആരോഗ്യസ്ഥിതിയും രാഷ്ട്രീയത്തിലെ അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ സ്ഥിരതയില്ലാത്ത നിലപാടുകളും മുന്നണിയെ ആശങ്കയിലാക്കുന്നു. പ്രമുഖ രാഷ്ട്രീയ നിരീക്ഷകനായ പ്രശാന്ത് കിഷോർ നിതീഷ് കുമാറിൻ്റെ രാഷ്ട്രീയ ജീവിതം അവസാനിക്കാൻ സാധ്യതയുണ്ടെന്ന് പ്രവചിച്ചിട്ടുണ്ട്. ആർജെഡി തങ്ങളുടെ നേതാവായ തേജസ്വി യാദവിനെയാണ് മുഖ്യമന്ത്രി സ്ഥാനാർത്ഥിയായി ഉയർത്തിക്കാട്ടുന്നത്. കോണ്‍ഗ്രസ് ഇതുവരെ തങ്ങളുടെ തന്ത്രങ്ങള്‍ വ്യക്തമാക്കിയിട്ടില്ല.
നിലവില്‍ ജെഡിയുവും ബിജെപിയും സഖ്യമായി ഭരണം നടത്തുന്നുണ്ടെങ്കിലും, സീറ്റ് പങ്കിടലിനെ ചൊല്ലി ഇരു പാർട്ടികളും തമ്മില്‍ അഭിപ്രായ വ്യത്യാസങ്ങള്‍ നിലനില്‍ക്കുന്നു. 2020-ലെ തെരഞ്ഞെടുപ്പില്‍ ജെഡിയു 115 സീറ്റുകളില്‍ മത്സരിച്ച്‌ 43 സീറ്റുകള്‍ മാത്രമാണ് നേടിയത്. അതേസമയം, ബിജെപി 110 സീറ്റുകളില്‍ മത്സരിച്ച്‌ 74 സീറ്റുകള്‍ നേടി മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവെച്ചു. ഇത് ബിജെപിക്ക് കൂടുതല്‍ സീറ്റുകള്‍ക്കായി വിലപേശാൻ അവസരം നല്‍കുന്നു.
ആർജെഡി, കോണ്‍ഗ്രസ്, ഇടതു പാർട്ടികള്‍ എന്നിവരടങ്ങുന്ന മഹാസഖ്യം ശക്തമായ പ്രതിപക്ഷമായി നിലകൊള്ളുന്നു. 2020-ന് ശേഷം രാഷ്ട്രീയ സഖ്യങ്ങളില്‍ വന്ന മാറ്റങ്ങള്‍ – വിഐപി മഹാസഖ്യത്തില്‍ ചേർന്നതും, എല്‍ജെപി എൻഡിഎയുമായി സഹകരിക്കുന്നതും, രാഷ്ട്രീയ ലോക് സമതാ പാർട്ടി ജെഡിയുവില്‍ ലയിച്ചതും – തെരഞ്ഞെടുപ്പ് ചിത്രം കൂടുതല്‍ സങ്കീർണ്ണമാക്കുന്നു.
അധികാര സമവാക്യങ്ങളിലെ മാറ്റം
2020-ന് ശേഷം എൻഡിഎയില്‍ ബിജെപി കൂടുതല്‍ ശക്തമായ ശക്തിയായി വളർന്നു. ബിജെപി തന്ത്രപരമായി യാദവേതര പിന്നാക്ക വിഭാഗങ്ങളെയും ദളിത് വിഭാഗങ്ങളെയും തങ്ങളുടെ പക്ഷത്തേക്ക് ആകർഷിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നു. കേന്ദ്ര ആഭ്യന്തര മന്ത്രി അമിത് ഷായും പ്രധാനമന്ത്രി നരേന്ദ്ര മോദിയും അടുത്തിടെ ബിഹാർ സന്ദർശിച്ചത് ഇതിൻ്റെ സൂചനയാണ്.
അതിനിടെ, ആർജെഡി നേതാവ് ലാലു പ്രസാദ് യാദവ് നിതീഷ് കുമാറുമായി വീണ്ടും സഖ്യത്തിന് തയ്യാറാണെന്നുള്ള പ്രസ്താവന നടത്തിയത് രാഷ്ട്രീയ കേന്ദ്രങ്ങളില്‍ ചലനങ്ങള്‍ സൃഷ്ടിച്ചു. എന്നാല്‍, തേജസ്വി യാദവ് മഹാസഖ്യത്തില്‍ നിതീഷിന് സ്ഥാനമില്ലെന്ന് വ്യക്തമാക്കി. നിതീഷ് കുമാർ തൻ്റെ രാഷ്ട്രീയപരമായ മലക്കം മറിച്ചിലുകള്‍ക്ക് പേരുകേട്ടയാളാണ് എന്നതും ശ്രദ്ധേയമാണ്.
ലോക്സഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പില്‍ പ്രതിപക്ഷ പാർട്ടികളുടെ ‘ഇന്ത്യ’ മുന്നണി മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവെച്ചതും, ബിഹാർ നിയമസഭാ തെരഞ്ഞെടുപ്പില്‍ തേജസ്വി യാദവിനെ ഏകോപന സമിതിയുടെ തലവനായി നിയമിച്ചതും പ്രതിപക്ഷത്തിന് പുതിയ ഊർജ്ജം നല്‍കുന്നു. എന്നാല്‍, സീറ്റ് പങ്കിടലിനെ ചൊല്ലി കോണ്‍ഗ്രസും ഇടതു പാർട്ടികളും ആർജെഡിയുമായി അഭിപ്രായ വ്യത്യാസങ്ങള്‍ പുലർത്തുന്നുണ്ട്.
വെല്ലുവിളികളും സാധ്യതകളും
നിലവില്‍ തേജസ്വി യാദവിന് രണ്ട് പ്രധാന വെല്ലുവിളികളാണ് ഉള്ളത്. ഒന്ന്, മുസ്ലിം-യാദവ വോട്ട് ബാങ്കിന് പുറമെ മറ്റ് ജാതികളിലേക്കും തൻ്റെ സ്വാധീനം വ്യാപിപ്പിക്കുക. രണ്ട്, താഴെത്തട്ടിലുള്ള പ്രവർത്തനം ശക്തമാക്കുക. കോണ്‍ഗ്രസിന് ബിഹാറില്‍ ശക്തമായ യുവ നേതൃത്വമില്ല. നിതീഷ് കുമാറിൻ്റെ അതിപിന്നാക്ക വിഭാഗങ്ങള്‍ (ഇബിസി) വോട്ട് ബാങ്ക് ആർജെഡി-കോണ്‍ഗ്രസ് സഖ്യത്തിന് ശക്തമായ വെല്ലുവിളിയാണ് ഉയർത്തുന്നത്.
നവംബറില്‍ നടക്കുന്ന തെരഞ്ഞെടുപ്പിന് മുമ്ബ് ബിഹാർ രാഷ്ട്രീയത്തില്‍ കൂടുതല്‍ നാടകീയമായ മാറ്റങ്ങള്‍ സംഭവിക്കാനുള്ള സാധ്യതകളുണ്ട്. രാഷ്ട്രീയത്തില്‍ ഒരാഴ്ച പോലും വളരെ വലുതാണ് എന്നിരിക്കെ, ആറ് മാസത്തിനുള്ളില്‍ എന്തെല്ലാം സംഭവിക്കുമെന്ന് കാത്തിരുന്ന് കാണേണ്ടിയിരിക്കുന്നു.
